“TỨ VẬT” Ở HUYỆN THANH LÂM – XỨ ĐÔNG

                    “TỨ VẬT” Ở HUYỆN THANH LÂM – XỨ ĐÔNG
.
       Trong thời gian tìm hiểu về mảnh đất và con người nơi đây thời cổ mang tên Thanh Lâm. Thời Trần (1225 – 1400) là đất Bàng Châu, tức châu Bàng. Thời thuộc Minh (1407 – 1427) đặt làm huyện Thanh Lâm thuộc châu Nam Sách, phủ Lạng Giang. Từ thời Hậu Lê (1428) cho tới đầu Nguyễn vẫn giữ tên huyện Thanh Lâm. Đầu Nguyễn huyện này gồm 12 tổng (An Trú, Hoàng Kinh, Lai Thượng, La Đôi, Man Đê, Thượng Triệt, Vạn Tải, Trác Châu, Lạc Thực, An Dật, An Lương và Vũ La) với 82 làng, giáp. Từ cuối thế kỷ XIX, thì chính quyền Pháp đã cắt 3 tổng là Hoàng Kênh, An Trú, Lại Thượng cho huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh và nhập 3 tổng mới là Cao Đôi, An Hộ, An Điền từ huyện Chí Linh cho phủ Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Tới lúc này phủ Nam Sách gồm 13 tổng (An Dật, An Điền, An Lương, An Ninh, An Phú, Cao Đôi, La Đôi, Lạc Nghiệp, Mạn Đê, Thượng Triệt, Trác Châu, Vạn Tải và Vũ La), bởi tổng An Hộ không còn tên và lập thêm hai tổng mới là An Ninh và An Phú. Từ thời cách mạng (sau 1945) là huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Chúng tôi tìm thấy khá nhiều điều thú vị. Đặc biệt, biết được “tứ vật” (4 điều không nên) của huyện này như sau:
     1- Vật hành Hoàng Kinh lộ (勿行黃涇路), không nên đi vào con đường xã (làng) Hoàng Kinh (vì tiếng Hán thì từ Kinh có thể đọc là Kênh, nên có sách ghi là Hoàng Kênh), tổng Hoàng Kinh vì hay bị cướp giật. Địa danh này thời nay thuộc xã Trung Kênh, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh nằm bên hữu ngạn sông Thái Bình.
     2- Vật thú Đồng Khê thê (勿娶同溪妻), không nên lấy vợ ở xã (làng) Đồng Khê (tên Nôm là Đồng Sớm) tổng An Lương, vì con gái thường trăng hoa, kiêu kỳ và nhà gái thách cưới cao. Địa danh này nay thuộc xã Hồng Phong, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
     3- Vật ẩm Thượng Đáp tửu (勿飲上答酒), không nên uống rượu của xã (làng) Thượng Đáp (tên Nôm là Hóp), tổng Vạn Tải vì chất lượng thấp, thường bị pha thêm lấy số lượng. Địa danh này nay thuộc thị trấn Nam Sách, huyện Nam Sách.
     4- Vật giao An Trú hữu (勿交安住友), không nên giao tiếp với dân xã (làng) An Trú (vì chữ Trú trong tiếng Hán có thể đọc là Trụ, nên có sách ghi là An Trụ), tổng An Trú vì thường lý sự, hai mặt. Từ cuối thế kỷ XIX thì tổng An Trú, Hoàng Kênh và tổng Lại Thượng của huyện Thanh Lâm được cắt cho huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh. Địa danh này nay thuộc xã An Thịnh, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, nằm bên hữu ngạn sông Thái Bình.
.

NGỌC TÔ (Sưu tầm)